Patlarsa Allah’a Ismarladık

Ege Denizi’nde 28 Ocak’ta başlayan deprem fırtınası hâlâ devam ediyor. Bölgede 700’ün üzerinde deprem meydana geldi (şimdilik).

Hem bir gazeteci hem de Ege kıyısında yaşayan bir vatandaş olarak dikkatle deprem fırtınası gündemini takip ediyorum. Uzmanlar, bu deprem fırtınalarının neden kaynaklandığı konusunda ikiye ayrılmış durumdalar. Bir kısmı deprem fırtınalarının fay hareketliliğinden olduğunu söylerken, bir diğer kısmı lav akıntılarının etkisiyle meydana geldiğini söylüyorlar. Ege kıyılarındaki yaşanacak tsunami riskine dikkat çekiyorlar.

Ben de tabii ki bir gazeteci olarak hemen tarihte bu ve buna benzer olayların yaşanıp yaşanmadığını araştırdım.  Hangi deprem nereyi etkilemiş, bunlara baktım. Çeşme’de yaşayan herkes bilir, Musalla Mahallesi’nde Bağlararası denilen arkeolojik sit alanı var. Bu alanın hepsi henüz gün yüzüne çıkmasa da, Ankara Üniversitesi’nin yürüttüğü kazılarda özellikle Geç Tunç Çağı’nda (M.Ö. 1320-1270) meydana gelen Thera (Santorini) volkanik patlamasının ardından oluşan tsunamilerin bölgeyi etkilediğine dair kanıtlar bulunmuştur. Bu felaketin izleri, yerleşim katmanlarında tespit edilen volkanik kül tabakaları ve tsunamilerin neden olduğu yıkım katmanlarıyla desteklenmektedir.

Kalıntılar arasında yanmış ahşap parçalar, hızla gömülmüş günlük eşyalar, iskeletler, aniden yıkılmış duvarlar, birbirine karışmış ev eşyaları ve suyun etkisiyle taşınmış büyük kaya parçaları bulunmuş; deniz kabukları, çakıllar ve deniz tortulları gibi tsunaminin taşıdığı materyallerin izlerine rastlanmıştır.

Bağlararası’ndaki kazılarda elde edilen bu bulgular, Thera patlamasının sadece Santorini Adası ile sınırlı kalmadığını, Ege kıyılarında da büyük bir ekolojik ve kültürel yıkıma neden olduğunu göstermektedir.

Yine 2020’de Sisam Adası açıklarındaki normal fay hattı üzerinde meydana gelen 6.6’lık bir deprem, özellikle Bayraklı ve Bornova ilçelerinde çok sayıda binanın yıkılmasına ve 117 canın yitip gitmesine sebep olmuştur. Deprem sonrası Seferihisar’da küçük çaplı da olsa bir tsunami meydana geldi, tekneler battı, sahil hattı su altında kaldı. Yani oluşabilecek felaket, ister fay ister lav hareketli olsun, yaşanan ve yaşanacak olan bütün felaketlerde Ege kıyılarının, İzmir’in ve Çeşme’nin etkilenebildiği açıkça görülmektedir.

Komşu (Yunanistan), Santorini’deki ve Ege kıyılarındaki sismik hareketliliği görür görmez acil durum ilan etti. Başbakan Miçotakis, hükümet yetkilileri ve uzmanların katılımıyla yapılan toplantıda, bölgedeki sismik hareketlilik ve olası büyük depreme karşı alınabilecek önlemler masaya yatırıldı. Bazı uzmanlar patlamaların gerçekleşme ihtimalini düşük görse de, anında önlemler alındı. Okullara ara verildi, vatandaşlara kapalı alanlarda ve kıyılarda toplu halde bulunmaması ikazı yapıldı, adada arama-kurtarma ekipleri için çadırlar kuruldu, drone ekipleri bölgeye konuşlandırıldı. Öte yandan, olası deprem anında yapılara zarar vermemesi için havuzlar boşaltıldı. Ayrıca, kritik zirvede Santorini Adası’nda olası bir yanardağ patlamasına karşı “kırmızı kod” ile acil durum ilan edildi.

Bizimkilerse  bizdeki tüm uzmanların uyarılarına karşı sadece “takip ediyoruz, inceleme yapıyoruz” falan… En son Kartalkaya’da yaşanan 76 kişinin öldüğü yangın felaketinden sonra, son 20 yıldır ülkemizde yaşanan felaketlere bir bakalım;

• 2003 Bingöl Depremi (176 ölü, 520 yaralı)
• Recep Tayyip Erdoğan: “Devlet tüm imkânlarıyla bölgededir.”
• 2004 Pamukova Tren Kazası (41 ölü, 80 yaralı)
• Binali Yıldırım (Ulaştırma Bakanı): “Tren hız limitine uygundu.”
• 2008 Davutpaşa Patlaması (21 ölü, 115 yaralı)
• Muammer Güler (İstanbul Valisi): “Olay bir kaza sonucu meydana geldi.”
• 2009 İstanbul Sel Felaketi (31 ölü, 20+ yaralı)
• Recep Tayyip Erdoğan: “Bu bir tabiat olayıdır.”
• 2010 Karadon Maden Kazası (30 ölü)
• Taner Yıldız (Enerji Bakanı): “Madencilikte risk sıfırlanamaz.”
• 2011 Van Depremi (644 ölü, 1.966 yaralı)
• Recep Tayyip Erdoğan: “Yardımlar gecikmedi.”
• 2014 Soma Maden Faciası (301 ölü, 80+ yaralı)
• Recep Tayyip Erdoğan: “Bu işin fıtratında var.”
• Yusuf Yerkel (Erdoğan’ın Danışmanı): Tekme olayı sonrası görüntülere sessiz kaldı.
• 2014 Ermenek Maden Kazası (18 ölü)
• Recep Tayyip Erdoğan: “Bu tür kazalar dünyanın her yerinde oluyor.”
• 2016 Şirvan Maden Kazası (12 ölü)
• Berat Albayrak (Enerji Bakanı): “Doğa olaylarının da etkisi var.”
• 2018 Çorlu Tren Kazası (25 ölü, 328 yaralı)
• Cahit Turhan (Ulaştırma Bakanı): “Hattın kontrolü yapılmıştı.”
• 2018 Ankara Tren Kazası (9 ölü, 86 yaralı)
• Cahit Turhan (Ulaştırma Bakanı): “Sinyalizasyon sistemi olmadan da güvenli olur.”
• 2020 Elazığ Depremi (41 ölü, 1.607 yaralı)
• Süleyman Soylu (İçişleri Bakanı): “Deprem sonrası hızlı müdahale ettik.”
• 2020 İzmir Depremi (117 ölü, 1.034 yaralı)
• Recep Tayyip Erdoğan: “Türkiye deprem gerçeğiyle yüzleşmeli.”
• 2021 Batı Karadeniz Sel Felaketi (97 ölü, 228 yaralı)
• Süleyman Soylu (İçişleri Bakanı): “500 yıllık yağış yaşandı.”
• 2022 Amasra Maden Patlaması (42 ölü, 11 yaralı)
• Recep Tayyip Erdoğan: “Bunlar kader planının içinde olan şeyler.”
• 2023 Kahramanmaraş Depremleri (53.000+ ölü, 107.000+ yaralı)
• Recep Tayyip Erdoğan: “Eksiklikler oldu, kabul ediyoruz.”
• AFAD Yetkilileri: “Kimse hazırlıksız yakalanmadı.”

Yaşanan bu felaketlerde 54.542 canımız gitmiş, hiçbirinde bir istifa yok; ne öncesinde önlem alınmış, ne de herhangi bir hazırlık yapılmış.

O yüzden, bir felaket yaşanacak olursa, Prof. Dr. Celal Şengör hocamızın dediği gibi ben de hepimizi “Allah’a ısmarlıyorum.”